DS.523.4158.2020

Na podstawie art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735) w zw. z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 maja 2018 r.  (Dz. U. z 2019 r., poz. 1781), art. 6 ust. 1 oraz art. 58 ust. 2 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku  z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 4.05.2016,  str. 1,  Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2 oraz Dz. Urz. UE L 74 z 4.03.2021, str. 35) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie skargi Pana TY, zam.  w A., os. (...), na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jego danych osobowych przez (...) S.A. z siedzibą w A. przy ul. (...), polegające na przetwarzaniu danych osobowych Skarżącego bez podstawy prawnej oraz odmowie usunięcia tych danych, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych:

nakazuje (...) S.A. z siedzibą w A. przy ul. (...), usunięcie danych osobowych Pana TY, zam. w A., os. (...).

Uzasadnienie

Do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych wpłynęła skarga Pana TY, zam. w A., os. (...), zwanego dalej Skarżącym, na nieprawidłowości  w procesie przetwarzania jego danych osobowych przez (...) S.A. z siedzibą w A. przy ul. (...), zwaną dalej Bankiem, polegające na przetwarzaniu danych osobowych Skarżącego bez podstawy prawnej oraz odmowie usunięcia tych danych.

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, zwany dalej również Prezesem UODO, ustalił następujący stan faktyczny:

1. W skardze inicjującej niniejsze postępowanie Skarżący wskazał, że podjął próbę założenia konta w Banku poprzez jego system bankowości elektronicznej. Skarżący wskazał,  że w związku z wymuszaniem udzielenia zgody na przesyłanie treści marketingowych  w trakcie procesu zakładania konta, odstąpił od jego założenia. Skarżący wskazał, że złożył reklamację w Banku, a po bezskutecznym zakończeniu postępowania reklamacyjnego Bank nadal przetwarza jego dane osobowe, nie mając do tego podstaw. Wobec powyższego Skarżący złożył do Prezesa UODO skargę, wnosząc o nakazanie Bankowi usunięcie jego danych osobowych. (dowód: skarga z dnia 13 sierpnia 2020 r. z załącznikami);
2. W złożonych wyjaśnieniach Bank wskazał, że pozyskał cyt.: „(…) dane osobowe Skarżącego bezpośrednio od osoby, której dane dotyczą w dniu 16 marca 2020 r.  w związku z działaniami zmierzającymi do zawarcia Umowy o prowadzenie rachunków bankowych oraz usług płatniczych dla Klientów indywidualnych pomiędzy Skarżącym  a Bankiem (złożenie przez Skarżącego 2 wniosków o zawarcie umowy za pośrednictwem strony internetowej Banku). Podstawą prawną był w tej sytuacji art. 6 ust. 1 lit. b Ogólnego Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO).” Bank wskazał, że w związku z powyższym pozyskał dane Skarżącego w zakresie: imię, nazwisko, PESEL, seria i numer dokumentu tożsamości, numer telefonu, adres poczty elektronicznej, adres zamieszkania. Bank wskazał również, że w związku z tym, że złożone przez Skarżącego wnioski nie zakończyły się zawarciem umowy, ich treść została przez Bank trwale usunięta. (dowód: wyjaśnienia Spółki z dnia 27 października 2020 r.);
3. Bank wskazał, że obecnie przetwarza dane Skarżącego w celu rozpatrywania zgłoszeń oraz roszczeń na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, zwanej dalej ustawą o rozpatrywaniu reklamacji, a w szczególności w oparciu o art. 3 - 10 tej ustawy, a także na potrzeby związane z przeciwdziałaniem nadużyciom i przestępstwom gospodarczym, co stanowi prawnie uzasadniony interes Banku, na podstawie art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 4.05.2016, str. 1,  Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2 oraz Dz. Urz. UE L 74 z 4.03.2021, str. 35), zwanego dalej RODO. Bank wskazał również, że Skarżący nie wystąpił wobec Banku z żadnym roszczeniem, i Bank również nie wystąpił z roszczeniami wobec Skarżącego. (dowód: wyjaśnienia Banku z dnia 27 października 2020 r. z załącznikami oraz wyjaśnienia Banku z dnia 19 kwietnia 2021 r. z załącznikami);
4. Bank wyjaśnił również, że Skarżący zwrócił się do Banku w dniu 2 czerwca 2020 r.  z żądaniem usunięcia jego danych osobowych, ale Bank odmówił spełnienia tego żądania powołując się na przesłanki legalizujące dalsze przetwarzanie. (dowód: wyjaśnienia Banku z dnia 27 października 2020 r. wraz z załącznikami);
5. Pismem z dnia 15 kwietnia 2021 r. Prezes UODO zwrócił się do Banku m.in. o wskazanie przesłanek i przepisu prawa, który jest podstawą do przetwarzania danych osobowych Skarżącego na potrzeby związane z przeciwdziałaniem nadużyciom i przestępstwom gospodarczym. W udzielonej odpowiedzi z dnia 19 kwietnia 2020 r., ani w żadnym innym piśmie, Bank nie odniósł się do powyższej kwestii. (dowód: pismo Prezesa UODO z dnia 15 kwietnia 2021 r. oraz wyjaśnienia Banku z dnia 19 kwietnia 2021 r. z załącznikami).

Po zapoznaniu się z całością zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zważył, co następuje.

Przepisem uprawniającym administratorów danych do przetwarzania zwykłych danych osób fizycznych jest art. 6 ust. 1 RODO, zgodnie z którym, przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy spełniona jest jedna z przesłanek wskazanych w tym przepisie. Katalog przesłanek wymienionych w art. 6 ust. 1 RODO, jest zamknięty. Każda z przesłanek legalizujących proces przetwarzania danych osobowych ma charakter autonomiczny i niezależny. Oznacza to, że przesłanki te co do zasady są równoprawne, a wobec tego spełnienie co najmniej jednej z nich stanowi o zgodnym z prawem przetwarzaniu danych osobowych. W konsekwencji Spółka może przetwarzać dane osobowe Skarżącej wykazując spełnienie przynajmniej jednej enumeratywnie wskazanej przesłanki. Zgoda osoby, której dane dotyczą (art. 6 ust.1 lit. a) nie będzie jedyną podstawą zgodności z prawem przetwarzania danych osobowych. Na mocy przepisu RODO przetwarzanie danych jest dopuszczalne m.in. gdy jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem (art. 6 ust. 1 lit. f ).

Przytaczając motyw 47 RODO należy wskazać, że podstawą prawną przetwarzania mogą być prawnie uzasadnione interesy administratora, w tym administratora, któremu mogą zostać ujawnione dane osobowe, lub strony trzeciej, o ile w świetle rozsądnych oczekiwań osób, których dane dotyczą, opartych na ich powiązaniach z administratorem nadrzędne nie są interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą. Taki prawnie uzasadniony interes może istnieć na przykład w przypadkach, gdy zachodzi istotny i odpowiedni rodzaj powiązania między osobą, której dane dotyczą, a administratorem, na przykład gdy osoba, której dane dotyczą, jest klientem administratora lub działa na jego rzecz. Należy uznać, że dochodzenie przez podmiot roszczeń finansowych jest prawnie uzasadnionym interesem i w tym sensie nadrzędnym nad prawami i wolnościami osoby, której dane dotyczą, bowiem dochodzenie roszczeń nie stanowi nieproporcjonalnego ograniczenia tych praw i wolności.

Dodatkowo, proces przetwarzania danych osobowych musi być zgodny z zasadami wyrażonymi w art. 5 ust. 1 RODO. Jedną z zasad wyrażoną w art. 5 ust. 1 lit. b jest zasada ograniczonego celu, zgodnie z którą dane mogą być zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach i nieprzetwarzane dalej w sposób niezgodny z tymi celami. Natomiast w myśl zasady ograniczenia przechowywania, wyrażonej w art. 5 ust. 1 lit. e RODO, dane osobowe powinny być przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osoby, której dane dotyczą, przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne do celów, w których dane te są przetwarzane; dane osobowe można przechowywać przez okres dłuższy, o ile będą one przetwarzane wyłącznie do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych na mocy art. 89 ust. 1, z zastrzeżeniem że wdrożone zostaną odpowiednie środki techniczne  i organizacyjne wymagane na mocy niniejszego rozporządzenia w celu ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą.

Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego wynika, że Bank pozyskał dane osobowe Skarżącego bezpośrednio od niego. Podstawą prawną pozyskania i przetwarzania tych danych był art. 6 ust. 1 lit. b RODO, w związku z podejmowaniem czynności przed zawarciem umowy. Skarżący przekazał Bankowi swoje dane osobowe podczas zakładania konta w systemie bankowości elektronicznej Banku, jednakże ostatecznie do założenia konta i zawarcia umowy nie doszło. Wskazać należy, że między stronami nie zawiązał się żaden stosunek prawny, w związku z tym, odpadła przesłanka legalizująca przetwarzanie danych osobowych Skarżącego przez Bank w oparciu o ww. podstawę. Mimo to Bank kontynuuje przetwarzanie danych Skarżącego, wskazując jako podstawę tego przetwarzania przepisy ustawy o rozpatrywaniu reklamacji, w szczególności art. 3 - 10 tej ustawy, a także potrzeby związane z przeciwdziałaniem nadużyciom i przestępstwom gospodarczym, co w ocenie Banku stanowi jego prawnie uzasadniony interes  zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. f RODO.

Odnosząc się do wskazanych przez Bank podstaw przetwarzania danych osobowych Skarżącego w oparciu o przepisy ustawy o rozpatrywaniu reklamacji, podkreślić należy, że Skarżący złożył do Banku reklamację dotyczącą procesu zakładania konta w Banku. Reklamacja ta została przez Bank rozpatrzona, Bank nie dopatrzył się błędów w stosowanej procedurze i postępowanie reklamacyjne zostało zakończone. Wobec powyższego, w ocenie Prezesa UODO, Bank nie posiada obecnie podstaw do dalszego przetwarzania danych Skarżącego w celu rozpatrywania reklamacji, w oparciu o ww. przesłankę z art. 6 ust. 1 RODO. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wykazał również, by Skarżący wystąpił z roszczeniem wobec Banku, które uzasadniałyby jego uprawnie do zachowania i przetwarzania danych osobowych Skarżącego w związku z ich zabezpieczeniem i dochodzeniem przez Skarżącego. W ocenie Prezesa UODO, brak jest spełnienia wskazywanej przez Bank przesłanki niezbędności do celów wynikających z prawnie usprawiedliwionych interesów realizowanych przez administratora odnośnie przetwarzania danych osobowych Skarżącego w ww. zakresie. Przesłanka z art. 6 ust. 1 lit. f RODO dotyczy sytuacji już istniejącej, w której celem wynikającym z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora jest konieczność udowodnienia, potrzeba dochodzenia lub obrony przed roszczeniem istniejącym, nie zaś sytuacji, gdy dane są przetwarzane w celu zabezpieczenia się przed ewentualnym roszczeniem. W niniejszej sprawie Skarżący co prawda skierował do Banku reklamację, jednakże została ona przez Bank rozpoznana i postępowanie reklamacyjne zakończyło się. W związku z tym, w chwili obecnej Bank przetwarza dane Skarżącego w ww. celu wyłącznie „na zapas”, aby zabezpieczyć się przed ewentualnym przyszłymi i niepewnymi roszczeniami Skarżącego. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych podziela ponadto stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wyrażone w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. I OSK 994/17), w którym NSA stwierdził: „zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przetwarzanie danych osobowych W. L., który cofnął zgodę na ich przetwarzanie, nie jest niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez E. S.A., a którym jest prawo do podjęcia obrony przed ewentualnymi roszczeniami lub zarzutami dotyczącymi przetwarzania danych W. L. (…) Prawidłowe jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, że niedopuszczalne jest przetwarzanie danych osobowych niejako "na zapas" z założeniem, że mogą być one ewentualnie przydatne w przyszłości.”

Z uwagi na to, że Bank nie wskazał roszczenia, którego zaspokojenia domaga się od Skarżącego, jak również brak jest sporu toczącego się miedzy Skarżącym, a Bankiem, w ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych brak jest celu uzasadniającego przetwarzanie ww. danych osobowych Skarżącego, w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. f RODO. Wobec powyższego, kontynuowanie do chwili obecnej przetwarzania danych osobowych Skarżącego w celu rozpatrywania ewentualnych reklamacji, należy uznać za zbędne i niezgodne z obowiązującymi przepisami o ochronie danych osobowych.

Ponadto wskazać należy, że pomimo wyraźnego wezwania Banku przez Prezesa UODO  do wskazania przesłanek i konkretnych przepisów prawa, które są podstawą do przetwarzania danych osobowych Skarżącego na wskazane przez Bank potrzeby związane z przeciwdziałaniem nadużyciom i przestępstwom gospodarczym, Bank w udzielonej odpowiedzi nie wskazał tych informacji. Wobec powyższego w ocenie Prezesa UODO Bank nie wykazał podstaw do przetwarzania danych Skarżącego również w celu przeciwdziałaniem nadużyciom i przestępstwom gospodarczym. Bank jedynie w sposób ogólny wskazał, że powyższy proces następuje w oparciu o  art. 6 ust 1 lit. f RODO, nie wykazał jednak, że proces ten jest niezbędny do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora, które są nadrzędne wobec podstawowych praw i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagających ochrony danych osobowych. Bank nie wykazał także, aby ww. proces znajdował oparcie w jakiejkolwiek innej przesłance legalizującej, spośród określonych w art. 6 ust. 1 RODO. Wskazać należy, że postępowanie administracyjne prowadzone przez Prezesa UODO służy kontroli zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych i jest ukierunkowane na wydanie decyzji administracyjnej. Decyzje Prezesa UODO służą przywróceniu stanu zgodnego z prawem na podstawie art. 58 ust. 2 RODO. Bank nie wykazał podstawy prawnej, która legalizowałaby proces przetwarzania danych osobowych Skarżącego, wobec powyższego, korzystając z uprawnienia przewidzianego w art. 58 ust. 2 lit. c RODO, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych nakazał Bankowi usunięcie wszystkich danych osobowych Skarżącego.

W tym stanie faktycznym oraz prawnym Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych orzekł, jak w sentencji.

Decyzja jest ostateczna. Na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1781) i w zw. z art. 13 § 2, art. 53 § 1 i art. 54 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2019 r., poz. 2325), od niniejszej decyzji stronie przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia niniejszej decyzji, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (adres: Urząd Ochrony Danych Osobowych,  ul. Stawki 2, 00 – 193 Warszawa). Wpis od skargi wynosi 200 złotych. Strona ma prawo ubiegania się o prawo pomocy, w tym zwolnienie od kosztów sądowych.